در این مقاله پیرامون محدوده طبیعی قند خون و همچنین محدوده موردنظر قند خون بزرگ‌سالان و کودکان مبتلابه دیابت نوع 1 و نوع 2 بحث خواهیم نمود. مهم است فرد مبتلابه دیابت، تفسیر درست میزان قند خون را درک کرده تا بتواند در محدوده تعیین شده، دیابت خود را کنترل نماید. ممکن است تعیین محدوده قند خون برای هر شخصی به‌طور خاص، متفاوت باشد بنابراین بهتر است در این خصوص با پزشک خود به مشورت کنید.
محدوده ایده آل سطح قند خون
در زیر محدوده مناسب سطح گلوکز خون، برای بزرگ‌سالان مبتلابه دیابت نوع 1، نوع 2 و کودکان مبتلابه دیابت نوع 1، آمده است. همچنین نظر انجمن بین‌المللی دیابت در مورد میزان قند خون افراد غیر دیابتی نیز آورده شده است. جدول زیر یک راهنمایی کلی می‌باشد، برای تعیین محدوده طبیعی قند خون خود – بر اساس ویژگی‌های شخصی – باید به پزشک خود مراجعه کنید.
| محدوده طبیعی سطح قند خون | |||||||||||||||||||||||||||
| نوع دیابت | پس از بیدار شدن | قبل از خوردن غذا (ناشتا) | حداقل 90 دقیقه پس از خوردن وعده غذایی | ||||||||||||||||||||||||
| غیر دیابتی | 4 الی 5.9 میلی مول بر لیتر | کمتر از 7.8 میلی مول بر لیتر | |||||||||||||||||||||||||
| دیابت نوع 2 | 4 الی 7 میلی مول بر لیتر | کمتر از 8.5 میلی مول بر لیتر | |||||||||||||||||||||||||
| دیابت نوع 1 | 5 الی 7 میلی مول بر لیتر | 4 الی 7 میلی مول بر لیتر | 5 الی 9 میلی مول بر لیتر | ||||||||||||||||||||||||
| کودکان دیابتی نوع 1 | 4 الی 7 میلی مول بر لیتر | 4 الی 7 میلی مول بر لیتر | 5 الی 9 میلی مول بر لیتر |
محدوده قندخون طبیعی و دیابتی
برای اکثر افراد سالم، سطح قند خون طبیعی عبارت‌اند از:
- ناشتا بین 4 الی 6 میلی مول بر لیتر (72 الی 108 میلی‌گرم بر دسی لیتر)
- 2 ساعت بعد از خوردن غذا تا 7.8 میلی مول بر لیتر (140 میلی‌گرم بر دسی لیتر)
برای افراد مبتلابه دیابت، سطح قند خون ایده آل عبارت‌اند از:
- قبل از وعده‌های غذایی: 4 تا 7 میلی مول بر لیتر برای افراد مبتلابه دیابت نوع 1 یا نوع 2
- پس از وعده‌های غذایی: کمتر از 9 میلی مول بر لیتر برای افراد مبتلابه دیابت نوع 1 و کمتر از 8.5 میلی مول بر لیتر برای افراد مبتلابه دیابت نوع 2
سطح قند خون در تشخیص بیماری دیابت
در جدول زیر معیارهای تشخیص دیابت و پیش دیابت آورده شده است:
| سطح قند خون در تشخیص بیماری قند | |||||||||||||||||||||||||||
| آزمایش قند خون | طبیعی | پیش دیابتی | دیابتی | ||||||||||||||||||||||||
| به‌صورت تصادفی | کمتر از 11.1 میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | 11.1 یا بیشتر میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | |||||||||||||||||||||||||
| ناشتا | کمتر از 6.1 میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | 6.1 الی 6.9 میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | 7 یا بیشتر میلی مول بر لیتر 126 یا بیشتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | ||||||||||||||||||||||||
| 2 ساعت بعد از غذا | کمتر از 7.8 میلی مول بر لیتر کمتر از 140 میلی‌گرم بر دسی لیتر | 7.8 الی 11 میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر | 11.1 یا بیشتر میلی مول بر لیتر میلی‌گرم بر دسی لیتر |
تشخیص دیابت
پزشکان با استفاده از آزمایشات زیر بیماری دیابت را تشخیص می‌دهند:
- آزمایش قند خون ناشتا.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی.
- آزمایش تصادفی.
آزمایش تصادفی قند خون
برای آزمایش قند، نمونه خون به‌صورت تصادفی (در هر ساعتی از شبانه‌روز) گرفته می‌شود. این نوع آزمایش نیاز به برنامه‌ریزی خاصی ندارد و معمولاً برای تشخیص دیابت نوع 1 بیشتر استفاده می‌شود.
آزمایش قند خون ناشتا
آزمایش قند خون ناشتا، حداقل هشت ساعت پس از خوردن آخرین وعده غذایی گرفته می‌شود، بنابراین معمولاً این نوع آزمایش خون صبح‌ها انجام می‌شود. قند خون ناشتا بیشتر از 5.5 میلی مول بر لیتر، افراد را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار می‌دهد، به خصوص اگر فردی سایر فاکتورهای خطر را نیز داشته باشد.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی شامل گرفتن یک نمونه قند خون ناشتا است که پس از آن یک نوشیدنی بسیار شیرین (حدود 75 گرم گلوکز) به فرد داده می‌شود. پس از خوردن این نوشیدنی شیرین، فرد 2 ساعت منتظر می‌ماند تا دوباره نمونه خون او برای آزمایش قند خون گرفته شود.
آزمایش HbA1c جهت تشخیص بیماری دیابت
آزمایش “”HbA1c به‌طور مستقیم سطح قند خون را اندازه نمی‌گیرد، اما بالا یا پایین بودن قند خون، طی یک دوره 2 الی 3 ماهه، بر شاخص این آزمایش اثر می‌گذارد.
دیابت یا پیش دیابت تحت شرایط زیر تشخیص داده می‌شود:
- طبیعی: زیر 42 میلی مول بر مول (6٪)
- پیش دیابت: 42 تا 47 میلی مول بر مول (6 الی 6.4٪)
- دیابت: 48 میلی مول بر مول (6.5٪ و بالاتر)
چگونه افزایش قند خون بر بدن شما اثر می‌گذارد؟
چرا قند خون بالا برای بدن شما مضر است؟ گلوکز سوخت بسیار مهمی برای تمام سلول‌های بدن محسوب می‌شود، اما تا زمانی که سطح آن در خون طبیعی باشد. گلوکز می‌تواند به‌صورت یک سم مهلک نیز عمل کند.
- افزایش زیاد سطح قند خون، توانایی سلول‌های پانکراس را در تولید انسولین کاهش می‌دهد. افزایش قند خون باعث می‌شود، پانکراس به میزان زیادی انسولین ترشح کند. در طول زمان پانکراس به‌صورت دائمی آسیب می‌بیند.
- افزایش قند خون به مرور زمان باعث آسیب‌دیدگی رگ‌ها می‌شود و دیواره آن‌ها را سخت‌تر می‌کند، بیماری‌ای که پزشکان آن را آترواسکلروز می‌نامند. تقریباً از افزایش قند خون، تمام ارگان‌های بدن می‌توانند آسیب ببینند.
آسیب رگ‌های خونی، باعث مشکلاتی زیادی می‌شود از قبیل:
- بیماری‌های کلیوی یا نارسایی کلیه‌ها، نیاز به عمل دیالیز
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- از دست دادن بینایی یا نابینایی
- تضعیف سیستم ایمنی بدن، افزایش خطر عفونت
- اختلال در عملکرد جنسی
- آسیب‌های عصبی، که نوروپاتی نامیده می‌شود و باعث علائمی همچون: احساس سوزن سوزن شدن، درد یا بی حسی در دست‌وپاها، می‌شود.
- گردش خون ضعیف در پا و ساق‌ها
- کند شدن بازسازی زخم‌ها و در موارد نادر احتمال قطع عضو
بنابراین سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی حفظ کنید تا از بروز بسیاری از این عوارض جلوگیری به عمل‌آورید.
