آیا مبتلا به پیش دیابت یا پره دیابت هستید یا قند خون‌تان اندکی بالا است؟ خبر خوشی برایتان داریم، با مراجعه به کلینیک فوق تخصصی غدد دکتر منشادی می‌توانید با ایجاد چند تغییر ساده در شیوه زندگی‌تان از ابتلا به بیماری خطرناک دیابت و ناراحتی‌های قلبی پیشگیری کنید. در این کلینیک، برنامه‌هایی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری دیابت و پیشگیری از تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع دو، به شما ارائه می شود. دکتر منشادی با سابقه‌ی چندین ساله در درمان بیماری‌های غدد، آگاهی شما را در زمینه‌های زیر افزایش می‌دهند:
- آگاهی از نتایج آزمایش‌ها و روش‌های پایین آوردن قند خون
- چگونگی متعادل ساختن رژیم غذایی به منظور کاهش قند خون
- عامل‌های تاثیرگذار در کاهش وزن و پایین آوردن احتمال ابتلا به دیابت
پیش دیابت در حقیقت “پیش تشخیص” دیابت است و می‌توان آن را به منزله نشانه هشدار تلقی کرد. پیش دیابت عارضه‌ای است که در آن میزان گلوکز (قند) خون بالاتر از حد طبیعی است، اما این افزایش به اندازه‌ای نیست که دیابت محسوب شود. پیش دیابت بیانگر این است که چنانچه تغییرات ضروری در شیوه زندگی به وجود نیاید، در آینده دیابت نوع 2 بروز خواهد یافت.
اما خوشبختانه می‌توان از تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. با داشتن رژیم غذایی سالم، کاهش وزن، حفظ وزن مناسب و فعالیت داشتن می‌توان میزان قند خون را به حد طبیعی بازگرداند.
علائم و نشانه‌ها
سرعت بروز دیابت بسیار آهسته است، بنابراین اگر در مرحله پیش دیابت هستید، یعنی میزان قند خون‌تان بالاتر از حد طبیعی است، احتمالاً با هیچ گونه علامتی روبرو نخواهید شد. بااین حال مواجهه با موارد زیر دور از انتظار نیست:
- احساس گرسنگی غیرمعمول
- کم شدن وزن علی‌رغم بیشتر غذا خوردن
- احساس تشنگی غیرمعمول
- تکرر ادرار
- احساس خستگی غیرمعمول
تمام موارد بالا جزء علائم متداول دیابت به شمار می‌آید، بنابراین اگر در مراحل اولیه دیابت قرار دارید، احتمال بروز این علائم وجود دارد.
دلایل و عامل‌های خطر
پیش دیابت زمانی بروز می‌یابد که بدن در استفاده از هورمون انسولین به مشکل بربخورد. انسولین باید وجود داشته باشد تا انتقال گلوکز، یعنی ماده انرژی‌زای بدن، از طریق جریان خون به درون سلول‌ها امکان‌پذیر گردد. بدن در صورت ابتلا به پیش دیابت یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا به نحو مناسب آن را به کار نمی‌گیرد و به اصطلاح با مقاومت انسولینی روبرو می‌شویم.
چنانچه انسولین به میزان کافی وجود نداشته باشد یا مشکل مقاومت انسولینی مطرح باشد، گلوکز بیش از حد در خون انباشته می‌شود و در نتیجه قند خون افزایش می‌یابد و مرحله پیش دیابت آغاز می‌گردد.
پژوهشگران در مورد دلیل دقیق بروز مشکلات انسولینی در برخی از بیماران مطمئن نیستند. بااین حال عامل‌های خطر متعددی وجود دارد که احتمال ابتلا به پیش دیابت را افزایش می‌دهد. در ادامه عامل‌های خطر مرتبط با بروز دیابت نوع 2 را شرح می‌دهیم:
- وزن: در صورت داشتن اضافه وزن (بالاتر از 25 بودن شاخص توده بدن (BMI)) و به ویژه انباشته شدن چربی بیش‌ازحد در ناحیه شکم، مستعد ابتلا به پیش دیابت هستید. سلول‌های چربی اضافی باعث افزایش مقاومت انسولینی بدن می‌شود.
- کم تحرکی: فعالیت بدنی کم و اضافه وزن غالباً در نسبت مستقیم با یکدیگر قرار دارند. مراقب باشید که نداشتن فعالیت بدنی احتمال ابتلا به پیش دیابت را چند برابر خواهد کرد.
- سابقه خانوادگی: پیش دیابت عامل ارثی نیز دارد. اگر یکی از خویشاوندان نزدیک‌تان در حال حاضر یا در گذشته مبتلا به این عارضه بوده است، شما نیز مستعد ابتلا به آن هستید.
- نژاد/ قومیت: بعضی گروه‌های قومی، مانند آفریقایی ـ امریکایی‌ها، اسپانیایی یا پرتغالی زبان‌های امریکای لاتین، سرخ‌پوستان و امریکایی‌های آسیایی تبار، بیش از دیگران در معرض ابتلا به پیش دیابت هستند.
- سن: هرچه سن بالاتر باشد، خطر ابتلا به پیش دیابت نیز بیشتر خواهد بود. احتمال بروز این عارضه از سن 45 سالگی رو به فزونی می‌گذارد و پس از 65 سالگی به صورت تصاعدی بالا می‌رود.
- دیابت بارداری: در صورت ابتلا به دیابت در دوران بارداری، احتمال بروز پیش دیابت پس از زایمان و در آینده بالا خواهد بود.
- دیگر بیماری‌ها و عارضه‌ها: بالا بودن کلسترول (کلسترول LDL بد) و فشار خون احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): بانوان مبتلا به این عارضه به دلیل مقاومت انسولینی بیش از دیگران در معرض پیش دیابت هستند.
تشخیص
پزشک در صورت اضافه وزن داشتن بیمار (بالاتر از 25 بودن BMI) یا صادق بودن هر یک از عامل‌های خطر اشاره شده در بالا دستور می‌دهد آزمایش خون به منظور بررسی میزان گلوکز خون انجام شود.
حتی اگر بیمار اضافه وزن نداشته باشد و با عامل‌های خطر فوق روبرو نباشد، پزشک توصیه می‌کند که پس از سن 45 سالگی آزمایش خون و کنترل قند خون هر 3 سال یک بار انجام شود. این اقدام بسیار هوشمندانه است، چرا که احتمال ابتلا به پیش دیابت و پیرو آن دیابت نوع 2 با افزایش سن رابطه مستقیم دارد.
پزشکان دستور انجام یکی از دو آزمایش زیر، یا در صورت لزوم هر دو آزمایش، را به منظور تشخیص پیش دیابت می‌دهند:
- آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا (FPG): بیمار از 8 ساعت قبل از آزمایش نباید چیزی بخورد. به همین دلیل آزمایش FPG غالباً صبح‌ها انجام می‌شود. پزشک میزان گلوکز (قند) خون را پس از گرفتن نمونه خون بررسی می‌کند.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): تحمل گلوکز خوراکی آزمایش دیگری است که برای تشخیص پیش دیابت انجام می‌شود. پزشک دستورات لازم را در مورد شیوه آماده شدن برای آزمایش در اختیار بیمار می‌گذارد و از وی می‌خواهد تا هنگام آزمایش ناشتا باشد و از 8 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورده باشد. از نظر ناشتا بودن آزمایش OGTT شبیه به FPG است.
درمان
متفورمین
پزشک برای بیمارانی متفورمین تجویز می‌کند که پس از تشخیص پیش دیابت احتمال می‌دهد بسیار مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 باشند. متفورمین تنها دارویی است که برای پیشگیری از دیابت نوع 2 مصرف می‌شود و شیوه عملکرد آن به این صورت است که مانع تولید غیرضروری گلوکز بیشتر توسط کبد می‌شود و در نتیجه گلوکز خون در سطح مطلوب باقی می‌ماند.
بیمار باید برای کنترل و بررسی میزان قند خون به طور مرتب به پزشک مراجعه کند تا پیش دیابت به دیابت نوع 2 تبدیل نشود. پزشک در صورت لزوم از بیمار می‌خواهد تا تغییراتی را در شیوه زندگی خود، برای مثال رژیم غذایی یا برنامه ورزشی، به وجود آورد تا قند خون تحت کنترل در بیاید.
تغییر در شیوه زندگی
با ایجاد چند تغییر ساده در شیوه زندگی می‌توان از تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. پزشک بیمار را در مورد تغییرات مفید لازم راهنمایی می‌کند؛ متداول‌ترین دگرگونی‌های سودمند عبارت‌اند از:
- رژیم غذایی مناسب: متخصص تغذیه به بیمار کمک می‌کند تا برنامه غذایی مناسبی را سرشار از مواد مغذی مفید برای کنترل قند خون تهیه کند. همان طور که گفته شد هدف برنامه غذایی کنترل قند خون و نگه داشتن آن در سطح طبیعی و سالم است.
- ورزش: حداقل باید 150 دقیقه در هفته، یا به عبارتی 30 دقیقه در 5 روز هفته، را به تمرین متوسط اختصاص داد. پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه سواری از ورزش‌های مفید به شمار می‌روند.
- کاهش وزن: بیمار در صورت داشتن اضافه وزن باید برنامه کاهش وزن را به محض تشخیص پیش دیابت تنظیم و شروع کند. کم کردن 5 تا 10 درصد وزن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
