با نگاه به تصویر یک کلاس درس، متوجه می‌شویم که بچه‌های هم سن و سال در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی قرار دارند. برخی از بچه‌ها نسبت به همسالان خود بسیار کوچکترند و برخی دیگر از آن‌ها بلندتر هستند. مقایسه این بچه‌ها با یکدیگر به سادگی امکان‌پذیر است و می‌توانیم نتیجه بگیریم که بچه‌ها دارای سرعت رشد متفاوتی هستند. در واقع، تنوع زیادی در ارتفاع و اندازه بین بچه‌ها وجود دارد، از بزرگ و کوچک بودن تا بلند و کوتاه بودن.
عواملی مانند ژنتیک، جنسیت، تغذیه، فعالیت فیزیکی، بیماری‌ها، محیط، هورمون‌ها و سبک زندگی مانند تغذیه و فعالیت فیزیکی بر روی رشد قد و وزن بچه‌ها تأثیر دارند. این عوامل بین خانواده‌ها نیز تفاوت دارند. بنابراین، چگونه یک پزشک می‌تواند با اندازه‌گیری قد و وزن بچه‌ها، به سنجش رشد طبیعی آن‌ها بپردازد؟ چگونه می‌توان فهمید که فرد در مسیر صحیح رشد قرار دارد؟ و آیا بیماری‌ای بر روی عوامل رشد تأثیر می‌گذارد یا خیر؟
جهت دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با شماره 0212289410 و 02122877796 تماس بگیرید.
پزشک برای پاسخ به این‌گونه سؤال‌ها از نمودار رشد استفاده می‌کند. برخی از عوامل مربوط به نمودار رشد و چگونگی سلامت کودک در اینجا آمده است.
پسرها، 0 تا 24 ماهگی – قد و وزن
دخترها، 0 تا 24 ماهگی – قد و وزن
دخترها و پسرها، 0 تا 24 ماهگی – دور سر
پسرها 2 تا 18 سالگی – قد، وزن و BMI
دخترها 2 تا 18 سالگی – قد، وزن و BMI
کودک من تا چه اندازه رشد می‌کند؟
رشد کودکتان در ماه اول: رشد کودکتان در این ماه به میزان یکسانی ادامه پیدا می‌کند و بین 2.5 تا 3.8 سانتی‌متر قد و بیش از 907 گرم وزن پیدا می‌کند. تمام این اعداد میانگین هستند و ممکن است کودکتان سریع‌تر یا کندتر رشد کند و یا حتی رشدی ناگهانی داشته باشد.
رشد کودکتان در ماه دوم: رشد کودکتان در این ماه به میزان یکسانی ادامه پیدا می‌کند و بین 2.5 تا 3.8 سانتی‌متر قد و بیش از 907 گرم وزن پیدا می‌کند.
رشد کودکتان در ماه سوم: کودکتان این ماه در حدود 2.5 تا 3.8 سانتی‌متر افزایش قد و 681 تا 907 گرم افزایش وزن پیدا می‌کند.
رشد کودکتان در ماه چهارم: در این سن رشد بچه‌ها در اندازه، مهارت‌های فیزیکی و توانایی آن‌ها در تعامل با جهان خارج ادامه پیدا می‌کند. بسیاری از نوزادان در 4 ماهگی وزنشان دو برابر زمان تولد می‌شود. در این ماه نوزادان در حدود 560 گرم وزن و 2 سانتی‌متر قد اضافه می‌کنند.
رشد کودکتان در ماه پنجم: در 5 ماهگی وزن تولد کودکان دو برابر شده است. در این ماه نیز کودکان 560 گرم وزن و 2 سانتی‌متر افزایش قد خواهند داشت.
رشد کودکتان در ماه ششم: در این ماه نیز کودکان بین 450 تا 560 گرم افزایش وزن و 1 تا 2 سانتی‌متر افزایش قد خواهند داشت.
رشد کودکتان در ماه هفتم: در این ماه هم کودکان به افزایش وزنشان میان 450 تا 560 گرم و افزایش قد 1 تا 2 سانتی‌متر ادامه می‌دهند.
رشد فرزندتان در ماه‌های هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم: با نزدیک شدن به یک‌سالگی رشد کودک هم آهسته‌تر می‌شود.
رشد کودکتان در 1 تا 2 سالگی: در این دو سال سرعت رشد کاهش پیدا می‌کند. در این مدت کودکتان 2.27 کیلوگرم وزن و 10 تا 12 سانتی‌متر قد اضافه می‌کند. در مدت 2 سال کودکان به نیمی از قد دوران بزرگسالی خود می‌رسند و اندازه‌ی سرشان تا 90 درصد اندازه‌ی بزرگسالی رشد می‌کند.
رشد کودکتان در 2 تا 3 سالگی: بیشتر کودکان در 3 سالگی حدود 1.8 کیلوگرم وزن و 5 تا 8 سانتی‌متر قد اضافه می‌کنند.
رشد کودکتان در 4 تا 5 سالگی: این بچه‌ها سالانه در حدود 2 کیلوگرم وزن و 5 تا 8 سانتی‌متر قد اضافه می‌کنند. یک بچه‌ی چهارساله‌ی معمولی وزنی در حدود 18 کیلوگرم و قد 100 سانتی‌متر دارد.
رشد کودکتان در 6 تا 12 سالگی: بچه‌ها با سرعتی یکنواخت در حدود 6 تا 7 سانتی‌متر در سال قدشان بلند می‌شود. وزن بچه‌ها هم سالانه تا زمان بلوغ بین 2 تا 3 کیلوگرم افزایش می‌یابد.
چرا پزشکان از نمودار رشد استفاده می‌کنند؟
آیا الگوی متفاوت رشد نشانه‌ی مشکل است؟
لزوماً این‌طور نیست. پزشک نمودار رشد را به همراه محتوای زندگی فرد مانند محیط زندگی، سلامت، پیشینه‌ی ژنتیکی بررسی می‌کند. آیا کودک نقاط عطف رشد را کامل کرده است؟ آیا نشانه‌های دیگری هم برای بیماری وجود دارد؟ قد و وزن پدر،مادر، خواهر و برادر بچه چقدر است؟ آیا بچه نارس به دنیا آمده است؟ آیا بچه دوره‌ی بلوغ را زودتر یا دیرتر از میزان میانگین شروع کرده است؟ پزشک با استفاده از تمامی این عوامل سعی در درک اعداد نمودار رشد می‌کند.
آیا همه‌ی بچه‌ها نمودار رشد یکسانی دارند؟
خیر. دختران و پسران نمودار رشد متفاوتی دارند. زیرا الگوهای رشد آن‌ها متفاوت است. قسمتی از نمودار مخصوص نوزادان از تولد تا 24 ماهگی است. قسمتی دیگر مربوط به بچه‌های 2 تا 18 سال می‌شود. نمودارهای خاص هم برای آن‌هایی که شرایط استثنایی دارند مانند سندرم داون استفاده می‌شود.
صدک ایده‌آل برای فرزند من چیست؟
عدد ایده‌آلی وجود ندارد. بچه‌های سالم دارای اندازه‌ها و ابعاد گوناگونی هستند. یک نوزاد با نمودار رشد 5 درصدی می‌تواند به‌اندازه‌ی یک نوزاد با نمودار رشد 95 درصدی سالم باشد. بچه‌ها در طول زمان الگوی رشد یکسانی را دنبال می‌کنند. قد و وزنشان به یک میزان رشد می‌کند و با یکدیگر متناسب هستند. به این معنی که یک بچه معمولاً بر روی درصد معینی از منحنی رشد قرار می‌گیرد. بنابراین اگر پسری 4 ساله بر روی خط 10 درصد قرار دارد همیشه بر روی همین خط بوده و با همین الگو به رشد خود ادامه می‌دهد که نشانه‌ی خوبی است.
چه چیزی نشانه‌ی مشکل است؟
الگوی نمودار رشد متفاوت ممکن است نشانه‌ی بیماری باشد مانند:
هنگامی‌که صدک قد و وزن بچه از الگوی خاصی که قبلاً دنبال می‌کرده تغییر کند. برای مثال، قد و وزن بچه‌ای تا 5 سالگی بر روی الگوی 60 درصد قرار داشته و سپس در 6 سالگی رشد قد به 30 درصد کاهش پیدا کرده است. این ممکن است نشانه‌ی مشکلی در رشد باشد زیرا دیگر بچه از الگوی رشدش پیروی نمی‌کند. بسیاری از بچه‌ها در دوره‌های مختلف میزان درصد رشدشان تغییر می‌کند، نرخ رشد زمانی عادی است که از بچه‌ای تا بچه‌ی دیگر متفاوت باشد. این تغییرات در دوران طفولیت و بلوغ رایج است.
