آیا مبتلا به پیش دیابت یا پره دیابت هستید یا قند خون‌تان اندکی بالا است؟ خبر خوشی برایتان داریم، با مراجعه به کلینیک فوق تخصصی غدد دکتر منشادی می‌توانید با ایجاد چند تغییر ساده در شیوه زندگی‌تان از ابتلا به بیماری خطرناک دیابت و ناراحتی‌های قلبی پیشگیری کنید. در این کلینیک، برنامه‌هایی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری دیابت و پیشگیری از تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع دو، به شما ارائه می شود. دکتر منشادی با سابقه‌ی چندین ساله در درمان بیماری‌های غدد، آگاهی شما را در زمینه‌های زیر افزایش می‌دهند:
- آگاهی از نتایج آزمایش‌ها و روش‌های پایین آوردن قند خون
- چگونگی متعادل ساختن رژیم غذایی به منظور کاهش قند خون
- عامل‌های تاثیرگذار در کاهش وزن و پایین آوردن احتمال ابتلا به دیابت
پیش دیابت در واقع یک “پیش‌بینی” برای دیابت است و می‌توان آن را به عنوان یک نشانه هشدار در نظر گرفت. در پیش دیابت، سطح قند (گلوکز) خون بالاتر از حد طبیعی است، اما این افزایش به اندازه‌ای نیست که به عنوان دیابت تشخیص داده شود. پیش دیابت به معنای این است که اگر تغییرات لازم در سبک زندگی اتفاق نیفتد، در آینده احتمال بروز دیابت نوع 2 وجود دارد.
اما خوشبختانه، می‌توان از تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. با رعایت یک رژیم غذایی سالم، کاهش وزن، حفظ وزن مناسب و داشتن فعالیت بدنی، می‌توان سطح قند خون را به حالت طبیعی بازگرداند.
علائم و نشانه‌ها
دیابت یک بیماری است که سرعت پیشرفت آن بسیار آهسته است، بنابراین اگر در مرحله پیش‌دیابت قرار دارید و سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، احتمالاً هیچ علامت خاصی را تجربه نخواهید کرد. با این حال، برخی از علائم زیر ممکن است در این مرحله ظاهر شوند:
احساس گرسنگی غیرمعمول: اگر احساس گرسنگی بیشتری نسبت به حالت عادی دارید، این ممکن است نشانه‌ای از پیش‌دیابت باشد.
کاهش وزن علی‌رغم بیشتر خوردن: اگر رژیم غذایی خود را تغییر ندهید و با افزایش مصرف غذا به وزن کمتری برسید، این ممکن است نشانه پیش‌دیابت باشد.
احساس تشنگی غیرمعمول: اگر احساس تشنگی بیشتری دارید و نیاز به مایعات بیشتری دارید، این ممکن است نشانه پیش‌دیابت باشد.
تکرار ادرار: اگر به طور مکرر نیاز به ادرار کردن دارید، این ممکن است نشانه پیش‌دیابت باشد.
احساس خستگی غیرمعمول: اگر احساس خستگی و خستگی بیشتری نسبت به حالت عادی دارید، این ممکن است نشانه پیش‌دیابت باشد.
تمامی علائم فوق می‌توانند جزء علائم معمول دیابت باشند، بنابراین اگر در مراحل اولیه دیابت قرار دارید، احتمال وجود این علائم وجود دارد. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک خود مراجعه کرده و مشاوره و بررسی لازم را دریافت کنید.
دلایل و عامل‌های خطر
پیش دیابت زمانی بروز می‌یابد که بدن در استفاده از هورمون انسولین به مشکل بربخورد. انسولین باید وجود داشته باشد تا انتقال گلوکز، یعنی ماده انرژی‌زای بدن، از طریق جریان خون به درون سلول‌ها امکان‌پذیر گردد. بدن در صورت ابتلا به پیش دیابت یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا به نحو مناسب آن را به کار نمی‌گیرد و به اصطلاح با مقاومت انسولینی روبرو می‌شویم.
چنانچه انسولین به میزان کافی وجود نداشته باشد یا مشکل مقاومت انسولینی مطرح باشد، گلوکز بیش از حد در خون انباشته می‌شود و در نتیجه قند خون افزایش می‌یابد و مرحله پیش دیابت آغاز می‌گردد.
پژوهشگران در مورد دلیل دقیق بروز مشکلات انسولینی در برخی از بیماران مطمئن نیستند. بااین حال عامل‌های خطر متعددی وجود دارد که احتمال ابتلا به پیش دیابت را افزایش می‌دهد. در ادامه عامل‌های خطر مرتبط با بروز دیابت نوع 2 را شرح می‌دهیم:
- وزن: در صورت داشتن اضافه وزن (بالاتر از 25 بودن شاخص توده بدن (BMI)) و به ویژه انباشته شدن چربی بیش‌ازحد در ناحیه شکم، مستعد ابتلا به پیش دیابت هستید. سلول‌های چربی اضافی باعث افزایش مقاومت انسولینی بدن می‌شود.
- کم تحرکی: فعالیت بدنی کم و اضافه وزن غالباً در نسبت مستقیم با یکدیگر قرار دارند. مراقب باشید که نداشتن فعالیت بدنی احتمال ابتلا به پیش دیابت را چند برابر خواهد کرد.
- سابقه خانوادگی: پیش دیابت عامل ارثی نیز دارد. اگر یکی از خویشاوندان نزدیک‌تان در حال حاضر یا در گذشته مبتلا به این عارضه بوده است، شما نیز مستعد ابتلا به آن هستید.
- نژاد/ قومیت: بعضی گروه‌های قومی، مانند آفریقایی ـ امریکایی‌ها، اسپانیایی یا پرتغالی زبان‌های امریکای لاتین، سرخ‌پوستان و امریکایی‌های آسیایی تبار، بیش از دیگران در معرض ابتلا به پیش دیابت هستند.
- سن: هرچه سن بالاتر باشد، خطر ابتلا به پیش دیابت نیز بیشتر خواهد بود. احتمال بروز این عارضه از سن 45 سالگی رو به فزونی می‌گذارد و پس از 65 سالگی به صورت تصاعدی بالا می‌رود.
- دیابت بارداری: در صورت ابتلا به دیابت در دوران بارداری، احتمال بروز پیش دیابت پس از زایمان و در آینده بالا خواهد بود.
- دیگر بیماری‌ها و عارضه‌ها: بالا بودن کلسترول (کلسترول LDL بد) و فشار خون احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): بانوان مبتلا به این عارضه به دلیل مقاومت انسولینی بیش از دیگران در معرض پیش دیابت هستند.
تشخیص
پزشک در صورت اضافه وزن داشتن بیمار (بالاتر از 25 بودن BMI) یا صادق بودن هر یک از عامل‌های خطر اشاره شده در بالا دستور می‌دهد آزمایش خون به منظور بررسی میزان گلوکز خون انجام شود.
حتی اگر بیمار اضافه وزن نداشته باشد و با عامل‌های خطر فوق روبرو نباشد، پزشک توصیه می‌کند که پس از سن 45 سالگی آزمایش خون و کنترل قند خون هر 3 سال یک بار انجام شود. این اقدام بسیار هوشمندانه است، چرا که احتمال ابتلا به پیش دیابت و پیرو آن دیابت نوع 2 با افزایش سن رابطه مستقیم دارد.
پزشکان دستور انجام یکی از دو آزمایش زیر، یا در صورت لزوم هر دو آزمایش، را به منظور تشخیص پیش دیابت می‌دهند:
- آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا (FPG): بیمار از 8 ساعت قبل از آزمایش نباید چیزی بخورد. به همین دلیل آزمایش FPG غالباً صبح‌ها انجام می‌شود. پزشک میزان گلوکز (قند) خون را پس از گرفتن نمونه خون بررسی می‌کند.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): تحمل گلوکز خوراکی آزمایش دیگری است که برای تشخیص پیش دیابت انجام می‌شود. پزشک دستورات لازم را در مورد شیوه آماده شدن برای آزمایش در اختیار بیمار می‌گذارد و از وی می‌خواهد تا هنگام آزمایش ناشتا باشد و از 8 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورده باشد. از نظر ناشتا بودن آزمایش OGTT شبیه به FPG است.
درمان
متفورمین
پزشک برای بیمارانی متفورمین تجویز می‌کند که پس از تشخیص پیش دیابت احتمال می‌دهد بسیار مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 باشند. متفورمین تنها دارویی است که برای پیشگیری از دیابت نوع 2 مصرف می‌شود و شیوه عملکرد آن به این صورت است که مانع تولید غیرضروری گلوکز بیشتر توسط کبد می‌شود و در نتیجه گلوکز خون در سطح مطلوب باقی می‌ماند.
بیمار باید برای کنترل و بررسی میزان قند خون به طور مرتب به پزشک مراجعه کند تا پیش دیابت به دیابت نوع 2 تبدیل نشود. پزشک در صورت لزوم از بیمار می‌خواهد تا تغییراتی را در شیوه زندگی خود، برای مثال رژیم غذایی یا برنامه ورزشی، به وجود آورد تا قند خون تحت کنترل در بیاید.
تغییر در شیوه زندگی
با انجام تغییرات ساده‌ای در سبک زندگی، می‌توان از تبدیل پیش‌دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. پزشک می‌تواند بیمار را درباره تغییرات مفیدی که نیاز است انجام دهد، راهنمایی کند. تغییرات رایج و مفید شامل موارد زیر است:
رژیم غذایی مناسب: متخصص تغذیه می‌تواند به بیمار کمک کند تا یک برنامه غذایی مناسب برای کنترل قند خون تهیه کند. هدف این برنامه غذایی، کنترل قند خون و حفظ آن در سطح طبیعی و سالم است.
ورزش: حداقل باید 150 دقیقه در هفته، یا به عبارت دیگر 30 دقیقه در روز به تمرینات متوسط اختصاص داده شود. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری از ورزش‌های مفید به حساب می‌آیند.
کاهش وزن: اگر بیمار اضافه وزن دارد، باید بلافاصله پس از تشخیص پیش‌دیابت برنامه‌ی کاهش وزن را شروع کند. کاهش 5 تا 10 درصد وزن، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
با انجام تغییرات در سبک زندگی خود و رعایت توصیه‌های پزشک، می‌توانید از پیش‌دیابت جلوگیری کنید و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
